ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าที่สืบทอดกันมายาวนาน สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิต ความเชื่อ ความคิด และจินตนาการของผู้คนในแถบอีสานได้อย่างชัดเจน ตำนานเหล่านี้มักเกี่ยวข้องกับสถานที่จริง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ บุคคลสำคัญ และเหตุการณ์เหนือธรรมชาติ แต่ละเรื่องราวแฝงด้วยคติธรรมและบทเรียนชีวิตที่สอนให้คนรุ่นหลังรู้จักการดำเนินชีวิตที่ดีงาม
ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานมีหลากหลายเรื่องราว ครอบคลุมทุกแง่มุมของชีวิต ตั้งแต่เรื่องการสร้างเมือง เช่น ตำนานกุมภัฏน์ ที่เล่าถึงการสร้างเมืองหนองคาย หรือตำนานเมืองฟ้าดอนหอยเลียง ที่เล่าถึงการสร้างเมืองน้ำพอง จนถึงเรื่องราวความรัก โศก เศร้า ความกล้าหาญ การผจญภัย และการแก้ปัญหาในชีวิตประจำวัน เช่น ตำนานพญาคันคาก ที่เล่าถึงการก่อกำเนิดประเพณีบุญบั้งไฟ หรือตำนานนางไอ่ ที่เล่าถึงความซื่อสัตย์และความกตัญญูของนางไอ่
ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานมักเกิดขึ้นในสถานที่จริง เช่น แม่น้ำโขง ภูเขาควาย ภูผาลาด และวัดวาอารามต่างๆ ซึ่งเป็นสถานที่ที่ชาวอีสานให้ความเคารพและเชื่อว่ามีสิ่งศักดิ์สิทธิ์สถิตอยู่ ตำนานเหล่านี้จึงช่วยเสริมสร้างความศรัทธาและความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้กับคนในชุมชน
ตัวละครในตำนานพื้นบ้านภาคอีสานมักเป็นคนธรรมดาที่พบเจอเหตุการณ์เหนือธรรมชาติหรือมีพลังวิเศษ ตำนานเหล่านี้จึงสอนให้เรารู้จักมองโลกในแง่ดีและมีความหวังว่าสิ่งดีๆ จะเกิดขึ้นเสมอ นอกจากนี้ ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานยังแฝงด้วยคติธรรมและบทเรียนชีวิตที่สอนให้รู้จักการเคารพผู้อาวุโส การช่วยเหลือผู้อื่น การรู้จักผิดชอบชั่วดี การดำเนินชีวิตอย่างสุจริต และการรู้จักวางใจให้กับกฎแห่งกรรม
ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าที่ควรอนุรักษ์ไว้ให้ลูกหลาน ตำนานเหล่านี้มิใช่เพียงเรื่องเล่าสนุกสนาน แต่ยังแฝงด้วยความรู้ คติธรรม และบทเรียนชีวิตที่สอนให้เราเป็นคนดีและดำเนินชีวิตอย่างมีความสุข ตำนานพื้นบ้านภาคอีสานจึงเป็นเสมือนกระจกสะท้อนให้เราได้มองเห็นวิถีชีวิต ความเชื่อ และจินตนาการของคนรุ่นก่อน พร้อมทั้งสอนให้เรารู้จักการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและมีความสุข
